Multipath genellikle hostların (fiziksel sunucu) storage ile olan bağlantısını yedeklemek amacı ile kullanılır, fiziksel sunucu ile storage arasındaki fiber kablolardan birisi kopması, zarar görmesi v.b. durumunda storage olan erişimi kaybetmeden sisteminize erişilebilirliği sağlar. Yani Multipath SAN (Storage Area Network) ortamlarında sunucular HBA (Host Bus Adaptor) kartı, SAN switch, Storage controller gibi bileşenlerden biri arızalansa bile SAN disklere erişimin devam etmesini sağlayan teknolojidir.
Multipath genellikle Storage vendorlar tarafından sağlanmaktadır ancak güncel işletim sistemleri Native yani kendi multipath driverları ile gelmekte.

NOT : Tüm dağıtımlarda Linux kernel 2.6.x ile genel olarak Native Linux Multipath kullanılmaya baslamıstır. Yani CentOS/RedHat 6, Oracle Linux 6 ile native olarak desteklemektedir.

NOT : Eski sürüm Linux dağıtımlarında MPIO için HP, Hitachi, EMC, NetApp gibi Vendorların Multipath (MPIO) yazılımı ile gelmektedir.

Görselden de anlaşılacağı gibi Sunucular üzerinde bulunan HBA kartları SAN aracılığı ile storage lara bağlanmaktadır.
HBA lardan birisinde veya SAN ların birisinde problem olması durumunda ikinci hba veya san üzerinden veri akışı devam etmekte ve problem yaşanmamaktadır.

SAN : Sunucular ve depolama üniteleri arasında hızlı, güvenilir bağlantı sağlayan özelleştirilmiş bir ağ türüdür. SAN uygulamasında bir depolama ünitesi herhangi tek bir sunucunun özel malı olmak yerine, depolama birimleri ağdaki sunucu ve diğer depolama ünitelerinin ortak malıdır. Kısacası SAN; sunucuları depolama birimlerine, depolama birimlerini birbirlerine ve sunucuları birbirine bağlamaktadır. San iletim teknolojileri dediğimizde üç farklı temel teknolojiden bahsedebiliriz; Fibre Channel, iSCSi, FCIP.
Multipath konusunun daha iyi anlaşılması için SAN ile ilgili birkaç kavramın daha bilinmesi gerek.

SAN Switch : Üzerinde HBA kartı olan cihazlarımızı GBIC modül ve fiber optic kablolar kullanarak 2, 4, 8, 16 GB hızında, network katmanı haricinde güvenli bir şekilde birbirleri ile haberleştirmek için kullanılan bir teknolojidir. SAN Swithleri günümüzde daha çok sunucuları, storage ve tape cihazlarını haberleştirmek için kullanıyoruz.

HBA : HBA (Host Bus Adaptor) disk erişimi için kullanılan fiber hızda bağlanmasını sağlayan SCSI-3 protokolünü dönüştüren bir PCI karttır. NIC (Network Interface Card)/Ethernet gibi çalışan ama fiber kablolar aracılığıyla internete değil de storagelara bağlanan kartlardır. HBA, ethernet kartının sahip olduğu MAC adresi gibi üzerinde WWN (World Wide Name)’e sahiptir. Host Bus Adapter SCSI ve FC (Fibre Channel) olarak iki şekilde bulunur, günümüzde Fibre Channel kullanan HBA kartlarını daha çok kullanmaktayız ve görmekteyiz. (continue reading…)

Linux üzerinde çalışan programlar işletim sisteminin yönettiği kaynakları kullanmak istediğinde (dosya okuma, proses yaratmak, vb) işletim sistemine sistem çağrıları yapar.
Sistem çağrıları, çekirdek seviyesinde çalışıp gerekli işlemleri gerçekleştirerek kontrolü tekrar kendisini çağıran programa bırakır.
Anlaşılacağı üzere sistem çağrıları (System Calls) programlarla işletim sistemi arasında bir arayüz sağlamaktadır. Sistem çağrılarına örnek olarak open, read, close, fork, recvfrom, signal, mprotect verilebilir.
Bir program strace ile başlatılırsa veya çalışırken strace programa bağlanırsa (attach) ilgili programın yaptığı bütün sistem çağrıları takip edilebilir. Aşağıdaki ekran çıktısında ls komutu strace ile başlatılmış ve yaptığı sistem çağrıları gösterilmiştir.

strace, sergilediği sistem çağrılarıyla programların davranışlarının izlenebilmesini sağlamakta, problemlerin tespit edilmesinde ve programların karakteristiğini göstermekte çok önemli bir rol oynamaktadır.
Örneğin aşağıda test.txt dosyası yokken strace ile çalıştırılmıştır. Görüldüğü üzere open sistem çağrısı ile test.txt dosyasını açmaya çalışmış ancak dosya bulunmadığı için ENOENT hatası alarak ekrana default mesajı bastırmıştır.
(continue reading…)

Linux Program Kurmak

Windows’tan, Linux’a geçen kullanıcıların büyük çoğunluğu program yüklemekte sorun yaşarlar. Windows kullanırken, program yüklemek son derece basit bir iştir. Yükleyeceğiniz kurulum (Setup) dosyasına çift tıkladığınızda, bir ekran çıkar ve sadece İleri tuşuna basarak bir programı yükleyebilirsiniz.

Linux dünyasında işler ne yazık ki biraz daha karmaşıktır. Program kurmaya kalktığınızda, deb, apt, rpm, make, config, package vb. onlarca terim karşınıza çıkar. Karşılaşacağınız sorunlar bunlarla da bitmez; bağımlılık (dependency) ve eksik kütüphane dosyaları başınızı ağrıtır. Dağıtımınıza uygun kurulum paketlerinin olmayışı can sıkıcı bir konudur.

Neden bu kadar zor?

Bunu açıklamak için konunun başına dönmek gerekiyor. İnsanlar, Linux’u Windows XP veya Windows 2000 gibi bir işletim sistemi olarak düşünmekteler. Aslında Linux bir işletim sistemi değil; işletim sistemi çekirdeğidir. Firmalar veya şahıslar, bu çekirdeği alır ve bunu kullanarak bir dağıtım hazırlar. Yani SuSE, Ubuntu, Pardus veya Redhat yüklediğinizde, yüklediğiniz şey aslında Linux çekirdeği üzerine kurulmuş bir işletim sistemidir.

Bütün dağıtımlar, elbette ki, birbirlerine az çok benzerler ama bu onların farklı olduğu gerçeğini değiştirmez. Dünya genelinde, 300 üzerinde Linux dağıtımı ­bir başka değişle 300 üzerinde Linux tabanlı işletim sistemi­ bulunuyor. İşte sorunda buradan kaynaklanmakta. Yeni geliştirilmiş bir programın, her dağıtımda kolayca kurulup, çalışabilmesi oldukça zor bir konu. Var olan çeşitliliği düşününce, zaman zaman uyumsuzlukların olması ve sorunların çıkması gayet olağan bir durum. Windows XP için hazırlanmış bir kurulum dosyasını, Windows ME’de çalıştırmaya kalkarsanız, uyumsuzluk sorunları yine olabilir. Program yüklemenin sıkıntısı, çeşitliliğin bir sonucudur; hatayı Linux’ta aramamak lâzım

Program Derlemek…

Açık yazılım dünyasında geliştirilmiş çoğu programın, başka ortamlara taşınabilirliği yüksektir. Yazılımın kodu ortadadır ve sizin yapmanız gereken bu kodu derlemektir. Bu sayede, dağıtım bağımsız bir yapıda programı kurup, kullanma fırsatınız olur. Üstelik bunun için programlama bilmeniz gerekmez.

Her programın uyacağı belirli bir standart yok. Ancak çoğunluğun sahip olduğu, genel kurallar bulunuyor. Hemen hemen hepsinde, README ve INSTALL adında okunabilir metin (text) dosyalarını bulabilirsiniz. Bu iki dosya, programın ne olduğunu, yüklemek için nelere ihtiyacınız olduğunu içerir. Bir programı derlemek için yapacağınız ilk iş shell’de, programı açtığınız (extract) yere gelip, “./configure” yazmaktır. ./configure yazdığınızda karşınıza çıkacak ekran, gerekli programlardan hangilerinin sizde olup olmadığını yes/no ifadeleriyle gösterir.

Şayet her şey yolunda gider ve ./configure işlemi başarılı olursa, ikinci yapacağımız işlem konsolda “make” yazmaktır. Bunu yaptığınız takdirde, program yüklenmeye hazır olur. Son aşamada programı yüklemek için “make install” yazarız. Programımız yüklenir ve biz de kullanabiliriz.

tar zxvf paket-vxx.tgz
./configure
./make
./make install

NOT : Eğer programı kaldırmak isterseniz, aynı klasörde “make uninstall” yazabilirsiniz.

Programları derleyerek kurmak oldukça zahmetli bir uğraş. Açıkçası Linux’a yeni başlayanlara, bu yöntemi kesinlikle tavsiye etmem. Dosya bağımlılıkları ve derleyici sorunlarıyla boğuşmak, yorucu bir mücadele gerektiriyor. Sorunlarla boğuşmak yerine, daha önce derlenmiş ve çalıştırılmaya hazır paketleri (packages) kullanmak çok daha kolaydır.

Linux Paketler

Windows’ta program kurmak için, çoğu zaman bir şeylerin Setup.exe dosyasına tıklarsınız. Setup.exe önceden derlenmiş ve bu nedenle sizi uğraştırmayan bir yapıdır. Size sadece kurulumu yönetmek kalır.

Benzer bir imkan, Linux dağıtımlarında da bulunur. Daha önce birileri kaynak kodlardan, yazılımı derlemiş ve kullanıma hazır hâle getirmiştir. Siz programın paket dosyasını indirir ve aynı Windows’taki gibi üzerine tıklarsınız. Karşınıza bir ekran çıkar ve onay vermeniz durumunda, program kurulumu başlar. İşlem son derece basittir ve bir iki tıklamayla tamamlanır.

Şimdi yukarıda anlatınlanları kısaca özetleyecek olursak.

Linux de program kurulumu 2 şekilde gerçekleştirilebilir;

1. Kaynak kodunu derleyerek kurmak.
2. Önceden derlenerek oluşturulmuş pakedi bir paket yöneticisi ile kurmak.

İlk yöntem bazı avantajlarına rağmen fazla tercih edilmemektedir. Bir pakedi kaynak kodundan derlerken, derleyici parametrelerini değiştirip eldeki işlemciye özel, daha hızlı çalışabilir, ikili (binary) programlar oluşturulabilir veya özel isteklere göre  yapılandırılıp derlenebilir. Ancak derleyerek kod kurmanın dezavantajlarıda vardır;

• Kod derlemek, yeni başlayanlar için zor bir işlem olabilir.
• Kurulum öncesi düzenleme sıkıntıları (paket.conf, conf.h vs)
• Kurulum sonrası dosyalar ve dokümanların dağılımı (/usr, /usr/local, /opt, /bin)
• Kaldırma problemleri
• Her paket için farklı ayarlamalar ve kurulum yöntemleri

Linux Paket Yönetim Sistemi

İkinci yöntem olan Paket ise programın (yazılımsal araç veya uygulamaların) derlenmiş kodu olarak tanımlanabilir.
(continue reading…)

Dosyalarımız fiziksel depolama alanları üzerinde tutulur.Bu alanlar bilgisayarımızdaki dahili harddisk ,harici hard diskimiz ,CD/DVD ROM,SAN,NAS.. gibi biçimlerde olabilir. Peki bu alanlardaki bilgilere nasıl erişiriz sorusunun cevabı File System(Dosya Sistemi) oluyor arkadaşlar. File System olmadan depolama alanına ne bir şey kopyalayabiliriz, ne paylaştırabiliriz, ne güvenlik ve erişimini sağlayabiliriz ne de herhangi bir şekilde kullanabiliriz. İşletim sistemimizin verilere erişimi için yine onun bileceği bir biçimde diski biçimlendirmeliyiz. Nasıl ki Windows ortamlarında diskimizi biçimlendirirken NTFS dosya sistemini kullanıyorsak, Linux vari işletim sistemlerinde de ext2,ext3,ext4 gibi dosya sistemlerini kullanıyoruz. Linux işletim sistemi birden fazla dosya sistemine destek verir.

Bir işletim sisteminin dosya sisteminin performansı, hızı ve buna benzer çeşitli özellikleri sistemin verimli ve kararlı çalışması üzerinde doğrudan etkisi vardır. Linux dizin yapısının geliştirilmesinde FSSTND (file system standard) grubunun çalışmalarının payı çok büyük oldu. Programcılardan oluşan grup, standartların belirlenmesinde ve uygulama aşamasında Linux ile ilgilenenlere yardım etti. 1993 yılında Olaf Kirsh, Linux haber grubuna yazdığı bir e-postasında Linux dosya sistemi üzerindeki çalışmaların tamamlandığını haber verdi.

Bir Linux dağıtımından diğerine dosya sistemi yapısı bakımında küçük farklılıklar olabilir ancak genel yapı aynıdır. Bu maddede Linux dağıtımlarının kullandığı ortak dosya sistemi yapısı, dizinlerin ne anlama geldikleri ve Windows’taki bazı dosya ve dizinlerin Linux’taki karşılıkları konularında temel ve ileri düzeyde bilgi alabilirsiniz.

Dosya sistemi, işletim sisteminin bir disk veya bölüm üzerindeki dosyaları takip edebilmesi için oluşturulmuş yöntem ve veri yapıları bütünüdür. Linux’da, Unix’de olduğu gibi “Tekil Hiyerarşik Klasör Yapısı”nı benimsemiştir. Her şey / simgesiyle ifade edilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. Kök dizin altındaki dizinler, geçmişte Linux Dosya Sistem Hiyerarşisi (kısaca FSSTND) denilen bir standart ile belirlenmiş klasörlerdir. Günümüzde Linux dağıtımlarının büyük çoğunluğunun FSSTND standartında belirlenmiş klasörlerin dışında kök dizine bir iki klasör daha ekledikleri ya da nadiren bu yapıdan bir klasörü çıkardıkları görülmektedir.

Herhangi bir dizin ya da dosyanın sistemdeki adresi önce kök dizinden başlar sonra o dosya ya da dizine ulaşmak için geçilmesi gereken dizinler arasına yine / yazılarak elde edilir. Örneğin /home/ahmet yolu, kök dizininde, home isimli dizin içindeki ahmet dizininin konumunu belirtir. Bu ifadede en baştaki / işareti kök dizini belirtmektedir.

Windows’ta dosya adreslerinde \ (ters slaş) işareti kullanılırken Linux’ta / işareti kullanılır. Linux’ta bu kullanımın nedeni Linux’un Unix geleneğini takip etmesindendir. Ayrıca bu geleneğe uygun olarak küçük büyük harf duyarlılığı önemli bir konudur. Örneğin; Windows’ta KLASOR_ADI ve klasor_adi aynı şeydir; fark etmez. Linux’ta ise bunlar farklı klasörlerdir.

Windows’ta bir program yüklediğinizde, programa ait dosyaların büyük çoğunluğu Program Files içindeki kendi klasörüne yüklenir. Linux’ta ise durum farklıdır; programın, örneğin belgelendirmeleri /usr/share/doc/program_adi/ altına atılır, man(ual) dosyaları, /usr/share/man/man altına atılır, info dosyaları /usr/share/info altına atılır. Bu şekilde aradığınız bir yerelleştirme dosyasını yani programın Türkçe çalışması için yapılmış çeviri dosyasını, programın kullandığı kütüphane dosyasını yani Windows’taki (.dll) Linux’daki (.so) dosyası ve bunun gibi belirli bir amaç için kullanılan dosyaları yerleştirilmiş oldukları kendine özgü klasörün içinde bulabilirsiniz. Kısacası Linux’ta, sistem hiyerarşisine gömülen bir yapı söz konusudur. Yüklenen herhangi bir program, işletim sisteminin muhtelif yerlerine yerleşmektedir.

(continue reading…)

LVM, modüler disk veri kümesi veya kümeleri oluşturulmasını, böylelikle de istenildiğinde mevcut disk alanı üzerinde  istenilen boyutlandırmanın yeniden yapabilmesini sağlar. Disk alanının yetersiz kaldığı durumlarda LVM ile oluşturulan disk veri kümesine kolaylıkla yeni disk veya disk bölümleri ilave edebilir, ihtiyaca göre disk alanı şekillendirilebilir. Özellikle büyük disk alanı ihtiyacı olan sistemlerde LVM ile disk veri kümeleri oluşturularak ya da sisteme yeni bir disk daha eklenerek toplam disk boyutu arttırılabilir veya sistemde pasif durumda olan bir disk bölümü aktif disk kümesine dahil edilebilir. Aynı zamanda mevcut disk bölümlerinin boyutları değiştirilebilir. Yapılacak fiziksel veri alanı değişikliklerinden sistemin mevcut haritası hiçbir şekilde etkilenmez ve yeni tanımlar yapmaya gerek kalmaz.

LVM ile bir ya da birden fazla olan disklerinizi tek bir disk havuzuymuş gibi gösterip, partitions ile karmaşık disk alanı hesaplamalarını sizin yerinize soyutlayıp yapıyor.

Özellikler;

LVM’in en önemli özelliği online (on-the-fly) disk üzerinde işlem yapmamıza olanak sağlamaktadır.

Bir birinden bağımsız kaynaklar (diskler den tek bir Volume oluşturabilmektedir.

LVM, hacim grubu (Volume Group – vp) ve bu grubun içinde fiziksel hacim (Physical Volume  – pv) ve mantıksal hacimlerden (Logical Volume – lv) oluşur.

• Volume Group : Fiziksel (Physical) ve mantıksal (Logical) hacimleri (volume) içine alan üst düzey bir katmandır.
• Physical Volume : Fiziksel hacim adından da anlaşılacağı üzere fiziksel aygıtlardan (disklerden) veya disk bölümlerinden oluşan kısımdır. Dikkat edilmesi gereken konu, oluşturulan partition (bölme) nin Linux LVM (8e) olarak tanımlanmış olması gerekmektedir! Partation yapısını fdisk veya parted disk yönetim araçları ile ilerleyen bolümde nasıl yapılacağı anlatılacaktır.
• Logical Volume : Disk bölümlerinin karşılığıdır. Dosya sistemi içerir. Filesystem (Dosya işletim sistemleri) nin yapılandırıldığı katman olarak adlandırılabilir. Genel olarak Linux ext3, ext4 filesystem kullanmakta.

Ayrıca fiziksel hacim içerisinde fiziksel birimler (PE) ve aynı şekilde mantıksal hacim içerisinde bulunan mantıksal kümeler vardır. Bunların varsayılan değeri tüm dosya sistemlerinde aynı olup 4 MB’dır.

• Fiziksel Birimler (PE): Fiziksel hacim her biri eşit uzunlukta (varsayılan değeri 4 MB) veri parçalarına bölünmüştür.
• Mantıksal Birimler (LE): Mantıksal hacimlerde aynı şekilde her biri eşit uzunlukta (varsayılan değeri 4 MB) veri parçalarına bölünmüştür. Fiziksel birimler ve mantıksal birimler arasında da birebir ilişki vardır.

(continue reading…)

dd komutu data duplicator anlamına gelir ve verilerin kopyalanması ve dönüştürülmesi için kullanılır.

• Tüm sabit diski veya bölümü yedekleyin ve geri yükleyin.
• MBR’nin Yedeklenmesi
• Manyetik bant formatını kopyalayabilir ve dönüştürebilir, ASCII ve EBCDIC formatları arasında geçiş yapabilir, bayt baytları alabilir ve küçük harfleri büyük harfe çevirebilir.
• Linux çekirdeği tarafından da kullanılabilir.

Yalnızca root ve sudo yekisi olanlar komutu çalıştırabilir, çünkü yanlış kullanımı nedeniyle büyük bir veri kaybıyla karşılaşabilirsiniz, bu nedenle çalışırken çok dikkatli olmalısınız. dd komutunun sintaksisi;

dd if=<kaynak dosya ismi> of=< kaynak dosya ismi > [Seçenekler]

if : Verileri kopyalamak istediğiniz yerden bir kaynaktır ve ‘if^’, ‘input file’ anlamına gelir.

of :Veriyi yazmak/yapıştırmak istediğiniz yerdir ve ‘of’, ‘output file’ anlamına gelir

Seçenekler : Seçenekler şunları içerir: verinin ne kadar hızlı yazılacağı, hangi format vb.

Sözdizimindeki giriş (kaynak dosya adı) ve Çıktı (hedef dosya adı), verileri yazmak ve okumak istediğiniz diskler, bölümler, dosyalar ve aygıtlardır. Örneklerde tartışacağımız birçok seçenek var.

• Örnek 1: Bir sabit diski başka bir sabit diske kopyalayın. Bu, aynı yapılandırmaya sahip birçok makine inşa ettiğimizde yararlıdır. Tüm makinelere işletim sistemi kurmaya gerek yok. Sadece makineye işletim sistemini ve gerekli yazılımı yükleyin, ardından aşağıdaki örnekle kopyalayın.

dd if=/dev/sda of=/dev/sdb

(continue reading…)